Bruselloz
BRUSELLOZ
Bruselloz, Brucella cinsi bakterilerin etken olduğu bir zoonozdur. Ülkemizde yaygın
bir enfeksiyon olup hayvancılıkla uğraşılan yörelerde daha sıktır. Ülkemizde etken olan
türler B. melitensis ve B. abortus tur.
Bulaşma hasta hayvanların (koyun, keçi, sığır) plasenta, fetus, kan, idrar gibi enfekte
materyallerinin deri ve mukozaya temasıyla, pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerinin
tüketilmesiyle olur. İnhalasyon yolu ile bulaşma mümkündür.
İlkbaharda taze peynir tüketimi ve hayvan doğumlarının artmasıyla ilişkili olarak daha
sık görülür. Genç erişkinlerde ve erkeklerde daha çok rastlanması mesleki risk ile ilgilidir.
Hastalık kronikleşme eğilimindedir. Sık görülen eklem ve kemik tutulumu yanında
çeşitli organ ve sistemler de tutulabilir. Sakroileit ve spondilit sık görülür. Uygunsuz ve
yetersiz tedavi alanlarda daha sık olmak üzere nüksedebilir. Uygun tedavi ile mortalite
%1den düşükken tedavi edilmeyenlerde %3-5'tir.
Bruselloz bildirimi zorunlu bir hastalıktır
Tanı
Klinik Belirti ve Bulgular
Ateş, gece terlemesi ve eklem ağrısı akut brusellozda en sık görülen belirtilerdir.
Halsizlik, bel, sırt ve baş ağrıları, iştahsızlık bu belirtilere eşlik eder.
Akut dönemde daha çok geceleri olmak üzere yüksek olan ateş, tedavi edilmeyen
hastalarda dalgalı bir seyirle giderek azalır. Kronik olguların yaklaşık yarısında ateş
görülmez.
Kronik olgularda daha sık olmak üzere hepatosplenomegali ve lenfadenopati
görülebilir. Yine kronik olgularda depresyon da sık rastlanan bir durumdur.
Organ tutulumu (sakroileit, spondilit, epididimoorşit, endokardit, menenjit gibi)
durumunda tutulan organla ilgili belirti ve bulgular saptanır.
Laboratuvar
Serumda standart tüp aglütinasyon yöntemi (Wright testi) ile antikor araştırılır .
Uygun klinik bulguların yanı sıra 1/160 ve üstündeki titreler pozitif kabul edilir.
Rose Bengal ancak bir tarama testi olarak kullanılabilir. Bu testle pozitiflik saptanan
olgularda Wright testi yapılarak titre belirlenmelidir.
Özgül olmayan laboratuvar bulguları arasında CRP pozitifliği, sedimantasyon hızında
orta derecede artış, ALT ve AST yüksekliği vardır. Lökositoz beklenen bir bulgu
değildir. Anemi, lökopeni, trombositopeni ve seyrek olarak da pansitopeni görülebilir.
Ayırıcı Tanı
Akut romatizmal ateş
Kollajen doku hastalıkları
Dejeneratif eklem hastalıkları
Salmonelloz, tüberküloz, sıtma gibi ateşle seyreden diğer enfeksiyonlar
Tedavi
Tedavinin amacı enfeksiyonun ortadan kaldırılması ve nükslerin önlenmesidir.
Temel tedavi ilkesi kombine ve en az 6 hafta süre ile uygun antibiyotik kullanılmasıdır.
Antibiyotik tedavisinde kullanılan kombinasyonlar
Erişkinler :
Doksisiklin * günde iki kez 100 mg, ağızdan 6 hafta süreyle ve
Rifampisin ** günde tek doz 600-900 mg, ağızdan 6 hafta süreyle
veya
Doksisiklin günde iki kez 100 mg, ağızdan 6 hafta süreyle ve
Salmonelloz *** günde tek doz 1 g, İM 2-3 hafta
Çocuklar (8 yaşın üstünde):
Doksisiklin 2-4 mg/kg/gün ağızdan (en çok 200 mg/gün) iki dozda, 6 hafta süreyle ve
Rifampisin günde tek doz 15-20 mg/kg ağızdan, günlük doz bir defada ve
total doz 600 - 900 mg/gün geçmeyecek şekilde, 6 hafta süreyle
veya
Doksisiklin 2-4 mg/kg/gün ağızdan (en çok 200 mg/gün) iki dozda 6 hafta süreyle ve
Streptomisin (günde tek doz 20-40 mg/kg, en çok 1g/gün, İM ) 14 gün
Çocuklar (8 yaş ve altında):
Trimetoprim 10 mg/kg/gün (en çok 480 mg/gün) ve sulfametoksazol 50 mg/kg
(en çok 2,4 gr/gün), günlük doz ikiye bölünerek ve
Rifampisin günde tek doz 15-20 mg/kg ağızdan, günlük doz bir defada ve
total doz 600 - 900 mg/gün geçmeyecek şekilde, 6 hafta süreyle
veya
Rifampisin günde tek doz 15-20 mg/kg PO 6 hafta süreyle ve
Streptomisin günde tek doz 20-40 mg/kg İM) 14 gün
veya
Trimetoprim 10 mg/kg/gün (en çok 480 mg/gün) ve sulfometoksazol 50 mg/kg
(en çok 2,4 gr/gün), günlük doz ikiye bölünerek 6 hafta süreyle ve
Streptomisin (günde tek doz 20-40mg/kg, İM) 14 gün süreyle.
* Hasta doksisiklin ile aynı anda antiasit almama, süt ve süt ürünlerini kullanmama
ve artan fotosensitivite konusunda uyarılmalı ve ilacın bol su ile alınması
önerilmelidir. Gastrointestinal yakınmalar halinde antiasit kullanılacaksa doksisiklin
ve antasit kullanımı arasında iki saatlik süre olmalıdır.
** Rifampisin tedavisi sırasında geçmeyen bulantı, kusma ve sarılık görülürse, tedavinin
kesilmesi ve doktora başvurması konusunda hasta uyarılmalıdır. Başta idrar olmak
üzere vücut sıvılarına ve kontakt lense kırmızı renk verebileceği hastaya anlatılmalıdır.
*** Streptomisin kullanan hasta, kulak çınlaması, işitme kaybı ve denge bozukluğu gibi
olası yan etkilere karşı uyarılmalı, böyle bir durumda ilacı keserek doktora başvurması
önerilmelidir.
İlaç dışı tedavi
Akut dönemde istirahat ve fizik aktivitenin sınırlandırılması önerilir.
İzlem
Serumda antikor düşük titrede uzun süre pozitif kalacağından, izlemde serolojinin
değeri yoktur. İzlem klinik bulgularla yapılır.
Hastanın yakın çevresinde benzer hastalık olup olmadığı sorgulanmalıdır.
Korunma
Hayvanların plasenta, fetus, kan gibi enfekte olabilecek materyalleriyle temas
olasılığı ve doğum gibi işlemler sırasında eldiven, maske ve gözlük kullanılmalıdır.
Pastörize olmayan süt ve süt ürünlerinin pişirilmeden tüketilmemesi gerekir. Peynir
pastörize edilmemiş sütten yapılmışsa üretim tarihinden itibaren salamura koşullarında
3 ay geçmeden tüketilmemelidir.
Sevk
Organ ve sistem tutulumu şüphesi olan
Gebe
Derin lökopeni, anemi, trombositopeni veya pansitopeni saptanan
Relaps görülen
Tedavi ile klinik düzelme olmayan
Altta yatan bir hastalığı olan (kronik karaciğer, böbrek ve kalp kapak
hastalıkları, maligniteler, bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlar gibi)
İlaç yan etkisi gelişen
hastalar sevk edilmelidir.
Kaynaklar
1- Young E. Brucella Species. Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, ed. Principles and Practice of Infectious
Diseases, 5th ed. New York: Churchill Livingstone. 2000:2386-93.
2- Gotuzzo E, Carillo C. Brucella. Gorbach SL, Bartlett NR ed. Infectious Diseases. 2Nd ed. Philadelphia:
Saunders, 1998:1837-45.
3- Brucellosis. Madkour Mm ed. 1st. ed, Cambridge: Gr.Britain University Press 1989.
4- Berbari Ef, Wilson Wr. Brucella, Francisella, Pasteurella, Yersinia and Hacek. Wilson Wr, Sande
Ma, Ed. Current Diagnosis and Treatment In Infectious Diseases. 1st Ed. New York: Mc-graw-hill,
2001:630-2.
5- Sözen TH. Bruselloz. Willke A, Söyletir G, Doğanay M, ed. İnfeksiyon Hastalıkları 1. Baskı. Ankara:
Nobel Tıp Kitabevi; 1996, 486-91.
6- Chambers HF. Antimicrobial Agents. Hardman JG, Lirbird EL, ed. Goodman & Gilmans the Pharmacological
Basis of Therapeutics, 10th ed. New York: 2001:1143-380.
7- American Academy of Pediatrics. Brucellosis. Pickering LK, Ed. 2000 Red Book: Report of the Committee
on Infectious Diseases. 25th ed. Elkgrove Village: American Academy of Pediatrics, 2000;192-3.
Kaynak : Sağlık Bakanlığı Tanı Tedavi Rehberi
