Sigarayı Bırakma

SİGARAYI BIRAKMA
Sigara, dünyadaki en önemli önlenebilir erken ölüm nedenidir. Ülkemizde sigaraya
bağlı hastalıklar nedeniyle her yıl yaklaşık 100.000 kişi ölmektedir.
Sigaraya başlamada 11-15 yaş dönemi çok önemli olduğundan, bu yaştaki çocuklar
özellikle korunmalıdır.
Sigara psikolojik ve fiziksel bağımlılık yapar.

Tanı
Günde en az bir sigara içen kişi günlük tiryakidir.
Fiziksel bağımlılığın derecesi Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi (Tablo 1) veya
Nikotin Bağımlılığı Ölçütleri (Tablo 2) ile belirlenir.
Uyandıktan sonra ilk 30 dakika içinde sigara içilmesi ve günde 15 sigaradan fazla
içiliyor olması da nikotin bağımlılığının yüksek olduğunu gösteren basit bir testtir.

Tedavi
Hangi nedenle görülürse görülsün, her hastaya sigara içip içmediği sorulmalıdır.
Sigara içen herkes zaman ayrılıp görüşülerek, uygun bir dille ve ısrarla sigarayı
bırakmaya teşvik edilmelidir. Birçok kişi yalnızca sorma ve teşvikle sigarayı bırakmaktadır.
Ayrıca, hastanın bırakma isteği değerlendirilmeli, sigarayı 30 gün içinde bırakmak
isteyip istemediği sorulmalıdır. İstekliyse destek sağlanmalı, değilse özendirilmelidir.

A. Sigarayı bırakmak isteyenler için:
Sigarayı bırakma günü belirlenir. Hastanın ailesi ve çevresinden bırakma girişiminde
anlayış ve destek vermeleri istenir.
Hasta nikotin yoksunluk belirtileri (sinirlilik, dikkat dağınıklığı, kabızlık) konusunda
bilgilendirilir, egzersiz yapması önerilir ve varsa destekleyici yayınlar verilir.
Nikotin replasman tedavisi gerekip gerekmediği değerlendirilir.
Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi puanı 6 ya da üstünde olan hastalar nikotin
bağımlısı olarak kabul edilir ve replasman tedavisi uygulanır.
İlk hafta ve ilk ay sonunda görüşülmek üzere randevu verilir.

B. Sigarayı bırakmak istemeyenler için:
Bağlantılandırma: Hastanın sağlık ve sosyal durumuyla bağlantı kurularak, örneğin
sigaranın evdeki çocuk ve yaşlılara zararlı etkisinden ısrarla söz edilerek, sigarayı
bırakmanın önemi vurgulanır.
Risklerden söz etme: Sigaranın sağlık yönünden kısa ve uzun dönem riskleri (kanser
ve kalp hastalığı gibi), çevresel etkileri ayrıntılı olarak anlatılır.
Ödüllerden söz etme: Sigarayı bırakmanın yararları anlatılır.
Engelleri tartışma: Sigarayı bırakma konusundaki endişeler (kilo alma gibi) sorulur
ve çözüm yolları anlatılır.
Yineleme: Hasta her görüldüğünde sigarayı bırakma konusunda yeniden teşvik
edilmelidir.
İzlem
Sigaraya yeniden başlama sıklıkla ilk üç ay içinde olduğundan, bu dönemde yakın
izlem, sonrasında da bir yıl süreyle izlem gereklidir.

Sevk
Nikotin replasmanına gerek duyulan veya birkaç kez başarısız girişimde bulunmuş
hastalar sigara bırakma birimleri veya ilgili uzmanlara yönlendirilir.

Nikotin Bağımlılık Ölçütleri
1. En az birkaç haftadır her gün nikotin alıyor olmak
2. Nikotin kullanımının birden kesilmesi ya da miktarın azaltılmasından sonraki 24 saat içinde aşağıdaki yoksunluk
belirtilerinden en az dördünün ortaya çıkması
a. Şiddetli nikotin arayışı içinde olmak b. Kızgınlık ya da öfke
c. Anksiyete d. Huzursuzluk
e. Kalp atım hızında yavaşlama f. İştah artışı
g. Konsantrasyon bozuklukları

Kaynaklar
1. Tür A, ed. Sigaranın Sağlığa Etkileri ve Bırakma Yöntemleri. İstanbul: Logos Yayıncılık, 1995:194-211.
2. Lillington GA, Leonard CT, Sachs DPL. Smoking cessation. Chest in Med 2000;21:199-208.

Kaynak : Sağlık Bakanlığı Tanı Tedavi Rehberi